Muzyka towarzyszy nam od początku naszego życia. Pierwszą muzyką, którą słyszymy jest bicie serca w łonie matki. Już w okresie prenatalnym maluch rozwija się w rytm uderzeń twojego serca oraz „pomruku”, pracy innych narządów. Dziecko w brzuchu „tańczy”, jest ciągle w ruchu, unosi się opada, podskakuje, przeciąga się, kołysze biodrami, zgina kończyny Na silny dźwięk, wibracje, jak i nagłe oświetlenie reaguje zwiększoną ruchliwością, niespokojnie kopie. Możesz wówczas uspokajać dziecko przemawiając do niego czule, słuchając muzyki, śpiewając.
Dlaczego muzyka jest taka ważna i wszechobecna? I dlaczego warto wykorzystywać muzykę do zabaw z dzieckiem?
Z pewnością nikt nie zaprzeczy że muzyka potrafi wpłynąć na nasz nastrój. Badania dowodzą, że muzyka może uspokoić, zrelaksować, jak również pobudzić do działania czy rozdrażnić. Muzyka ma niesamowitą moc, wpływa na: napięcie mięśni; układ krążenia (podwyższa puls); działa na układ pokarmowy i oddechowy.
Ogólno wychowawcze znaczenie muzyki w życiu każdego dziecka jest niewątpliwe, bowiem muzyka:
- rozwija jego potencjalne możliwości słuchowe i muzyczne,
- rozwija procesy myślowe, pamięciowe,
- rozwija uwagę słuchową,
- zapewnia dziecku pełniejszy rozwój, kształtuje sferę uczuć, wyostrza wrażliwość,
- budzi potrzebę aktywności artystycznej,
- wywiera wpływ na wyobraźnię,
- otwiera dziecko na kontakty z szerszą grupą społeczną,
- wycisza sferę emocjonalną dziecka, pozwala mu odreagować stany napięć.
Kochani rodzice/opiekunowie, wcale nie musicie doskonale śpiewać czy grać na instrumencie, aby wprowadzić swoje dzieci w niezwykły świat muzyki, zarazić ich radością odkrywania i tworzenia muzyki. Dzielcie się ze swoimi pociechami muzykę, pozwólcie im na doświadczenie różnych dźwięków, gatunków muzyki.
Muzyka jest naturalnym elementem w życiu dziecka. Maluchy uwielbiają słuchać muzyki, śpiewać, tańczyć, grać na instrumentach. Muzyka niewątpliwie jest przyjemną i efektywną formą edukacji. Słuchanie muzyki, czy granie to sposób na ćwiczenie słuchu, percepcji, uwagi słuchowej, naukę nowych słów.
Wielu naukowców uważa, że słuchanie muzyki klasycznej w dzieciństwie pozytywnie wpływa na rozwój zdolności artystycznych, przyswajanie wiedzy z przedmiotów ścisłych. Dzieci bardzo lubią brzmienie, rytm, wysokość dźwięków, które są w muzyce klasycznej, dlatego puszczaj muzykę klasyczną podczas zabaw, posiłków, drzemki.
Zachęcam rodziców do wykorzystywania muzyki i jej dobrodziejstw podczas wspólnych zabaw z dziećmi. Słuchajcie najróżniejszej muzyki i dużo śpiewajcie Wykorzystujcie muzykę do szaleństw, ruchu, tańca, ale także by się wyciszyć i odpocząć. Pokaż dziecku, jak barwny jest świat dźwięków. Oto niektóre z zabaw (z) muzyką.
MASAŻYKI W TAKT MUZYKI
Zabawa rozluźnia, wycisza. Przygotuj koc, różne piłki (małe, duże, lekkie, nieco cięższe, z kolcami). Dziecko leży na kocu, na brzuszku, zadbaj by było mu ciepło i wygodnie. Dorosły masuje plecy, nogi, ręce dziecka, w takt muzyki. Podczas masażu różnicuj dotyk np. oklepywanie, pocieranie, ugniatanie oraz różną siłę docisku. Do masażu możesz wykorzystać różne piłki, w ten sposób maluch doświadczy różnorodnych doznań dotykowych
PODUCHOWE NUTKI
Gdy malec kładzie się spać możesz włączyć mu muzykę klasyczną, gdyż jej rytm przypomina rytm bicia serca, co nas uspokaja. Pamiętaj nie puszczaj muzyki zbyt głośno. Dziecko wycisza się słysząc powtarzającą się linię melodyczną, takie dźwięki przypominają mu odgłosy słyszane w łonie matki. Słodkich snów.
SŁUCHAMY CO MÓWI ŚWIAT…
Ćwiczenie ma na celu rozwijanie: wrażliwości na dźwięk, tempo, rytm, ton, kształtuje uwagę słuchową, uczy identyfikowania, różnicowania i analizowania tego co dziecko słyszy .
Połóżcie się na dywanie, zakryjcie oczy i wsłuchajcie się w odgłosy dobiegające z zewnątrz.: szum wody, śpiew ptaków, pisk hamulców, szczekanie psa, tykanie zegara, skrzypiące drzwi. Naucz dziecko rozpoznawać różne dźwięki. Otwórzcie oczy i opowiedzcie co słyszeliście.
Z maluchami możesz próbować naśladować słyszane dźwięki- zabawy dźwiękonaśladowcze.
Starsze dzieci mogą spróbować opisać usłyszane dźwięki za pomocą metafor np. wiatr jest silny jak….
DZIECIĘCE INSTRUMENTY
Spróbujcie z maluchem stworzyć waszą własną orkiestrę. Zabawa rozwija wyobraźnię, motorykę rączek, percepcję słuchową.
Perkusja- kilka garnków, patelni, drewnianych łyżek i perkusja gotowa.
Kolorowa perkusja dla starszych dzieci. Użyj szklanek, szklanych butelek lub słoików, wypełnij je różną ilością wody (warto do wody dodać trochę farby, będzie kolorowo). Zachęcamy dziecko, aby delikatnie uderzyło w ściany szklanki, na pewno zauważy, że dźwięki różnią się między sobą i stworzy niepowtarzalny utwór muzyczny.
Marakasy- wypełnij plastikowe butelki suszoną fasolą lub ryżem, możecie też do małych butelek wrzucić monety.
Miła i głośna zabawa gwarantowana :)
TANIEC Z NIEMOWLKIEM
Maluchy uwielbiają piosenki i tańce. Włącz muzykę weź dziecko na ręce i tańcz razem z nim po całym mieszkaniu w rytm muzyki. Mów dziecku takie słowa jak „wolno”, „szybko”, „kołyszemy się”, „kręcimy się”.
Usiądźcie na podłodze. Zachęć malucha, by naśladowało twoje ruchy np. kołysanie się, machanie rękoma, klaskanie.
Wstańcie i kontynuujcie zabawę w naśladowanie, niech maluch za tobą powtórzy obrót, tupanie nogami, kołysanie z nogi na nogę.
OBRAZ DŹWIĘKIEM MALOWANY
Zabawa rozwija wrażość na dźwięk, tempo, rytm, ton, kształtuje uwagę słuchową, uczy identyfikowania, różnicowania i analizowania tego co dziecko słyszy, zmniejsza napięcie mięśniowe, rozwija wyobraźnię.
Przygotuj duży arkusz papieru, miseczki z farbami i oczywiście przyjemny dla was utwór muzyczny. Zachęć dzieci, by palcami namalowały obraz do muzyki. Na koniec niech dzieci opowiedzą co słyszały, co sobie wyobrażały i przedstawiły swoje prace.
Możesz też zmodyfikować tą zabawę i w trakcie trwania utworu mówić jaki kolor należy użyć np. najpierw bierzemy czerwoną farbę i malujemy to o czym opowiada nam muzyka, a teraz bierzemy zieloną farbkę…
ZMĘCZONY KOTEK
Ćwiczenie ma za zadanie wyciszyć, uspokoić, rozluźnić malucha. Najlepiej by dziecko leżało na plecach, a w pomieszczeniu nie było hałasu i zbyt dużo bodźców rozpraszających. Potrzebna będzie spokojna, wolna, nastrojowa muzyka lub muzyka relaksacyjna. Dziecko leży na kocyku i ma zamknięte oczy, słucha delikatnej, przyciszonej muzyki. Opowiadamy maluszkowi spokojnym głosem „jesteś teraz małym, zmęczonym kotkiem, który odpoczywa, bo zmęczył się po całym dniu zajęć. Kotek leży sobie spokojnie, jest bardzo zmęczony i senny. Ma teraz ciężko główkę, której nie może podnieść, jego oczka są zamknięte i senne. Kotek leży i odpoczywa. Prawa nóżka jest bardzo ciężka i lewa nóżka jest bardzo ciężka, nie można ich podnieść. Kotek układa nóżki wygodnie, by odpoczęły. Prawa rączka jest leniwa i zmęczona, lewa rączka jest też leniwa i zmęczona, nie można ich podnieść. Rączki nie ruszają się, odpoczywają. Kotek leży spokojnie, jest mu cieplutko i milutko.
Kotek jest senny, spokojny, jest mu przyjemnie. Kotek jest bezpieczny, zasypia.
ZAPAMIĘTANE DŹWIĘKI
Ćwiczenie doskonali pamięć słuchową, polega na odtworzeniu układu słyszanych dźwięków, zacznijcie od prostych układów np. klaśnięcie, klaśnięcie, tupnięcie lub klaśnięcie, tupnięcie, do zapamiętywania układu dźwięków możecie również wykorzystać różne instrumenty gotowe lub samodzielnie wykonane (np. puszka z grochem, piaskiem, pokrywki od garnków.
WYGINAM ŚMIAŁO CIAŁO
Przygotuj muzykę, niech będzie to szybka i wolna muzyka.
Najpierw puść spokojną muzyczkę, niech ciało malucha zacznie budzić się do tańca.
Po kolei będą budzić się wszystkie części ciała.
Stań naprzeciwko dziecka, niech maluch naśladuje twoje ruchy,
- budzą się uszy, słuchamy przez chwilę uważnie muzyki
- budzą się oczy, otwieramy szeroko oczy, oglądamy co jest w pokoju
- buźka nie śpi, otwieramy zamykamy buźkę, nadymamy policzki, oblizujemy usta,
- budzi się głowa-powoli ruszamy głową w przód- w tył (tika-tak), na boki (bim-bam), delikatnie kręcimy głową
- następnie przebudzają się ramiona (kręcimy w przód, w tył), ręce kręcimy w przód, w tył), paluszki (udają świecące słońca- kręcimy nadgarstkami, padający deszczy-ruszamy paluszkami)
- później budzą się biodra i brzuch (kręcimy w przód-tył, na boki, dookoła)
- na koniec wstają nogi, ruszamy prawą nogą (w przód, tył, prawo, lewo), ruszamy prawym kolanem, a potem lewa noga, lewe kolano, obie nogi, delikatnie maszerują w miejscu, wstajemy na palce, wstajemy na pietach
- powoli chodzimy po pokoju zaczynamy tańczyć dowolnie
Włączamy szybszą, bardziej energetyczną muzykę, przez chwilę tańczcie razem, a później zaproponuj aby malec wymyślił ruch np.
- ręką (udaje że lata)/głową (tik-tak)/
- nogą(chodzenie na piętach),
- palcem- powtórzcie go razem,
- teraz ty wymyślaj ruchy, a dziecko niech je powtarza.
Na koniec włącz spokojną muzykę. Bardzo delikatnie się ruszamy, chodzimy po pokoju coraz woniej i woniej, siadamy kołyszemy się, kładziemy się na podłodze, zamykamy oczka, słuchamy muzyki.
TAŃCZĄCE WSTĄŻKI
Będziesz potrzebować muzykę, kilka kolorowych, papierowych wstążek, mogą też być szale, apaszki.
Zabawa rozwija umiejętność posługiwania się obiema rękami, ćwiczy naukę naśladownictwa, rozwija kreatywność, fantazję.
Weź wstążki do ręki i zacznij nimi machać w rytm muzyki, maluch na pewno będzie chciał się do ciebie przyłączyć. Pokaż mu jak trzymać i machać wstążką, próbujcie ruszać się zgodnie z muzycznym tłem. Możecie też przyczepić wstążki, czy zawiązać szale na patyku.
MUZYCZNE MIASTO
Dzieci uwielbiają zabawy z muzyką, które pozwalają im na uruchomienie wyobraźni, odrobinę szaleństwa, wygłupów, a najbardziej cieszą się, gdy rodzice, razem z nimi uczestniczą w zabawie.
Przygotuj muzykę. Opowiedz maluchowi histrotyjkę: wyobraźmy sobie, że jesteśmy w dużym mieście, jest słoneczna pogoda, widzimy tłum ludzi. Po koli wymieniaj co, kogo widzicie. Waszym zadaniem jest wczuć się role, przedstawić ruchem to o czym opowiadasz. Wszyscy bardzo się spieszą (wczuwacie się w role- chodzicie po pokoju szybkim krokiem, możecie ocierać się o siebie w trakcie mijania), widzicie panią która pcha wózek z dzieckiem, pana ciągnące ciężka walizkę, chłopca rozmawiając przez telefon, dziadka chodzącego o lasce, przedszkolaka, który w podskokach idzie do przedszkola, pieska, dzieci na placu wchodzące po drabinach, skaczące na skakance, podrzucające piłkę, chłopca dobiegającego do autobusu. Zerwał się wiatr (kołyszecie się), zaczął padać deszcz (paluszkami udajecie krople deszczu), w pośpiechu ludzie uciekają pod daszki, wyciągają parasole. Pojawiły się kałuże, które można przeskakiwać itp. itd. Oczywiście i twój maluszek może wymyśleć co jeszcze dzieje się w mieście, kogo można spotkać. Jeśli trudno jest tobie wymyśleć taką historyjkę możecie najpierw przy miłej muzyce poobserwować co dzieje się za oknem …a później wspólnie to „zatańczyć”.
MOJE UCHO SŁYSZY
To zabawa dla troszkę starszych pociech.
Przygotuj różne przedmioty, które wydają dźwięki, np. dzwonek, klucze, gwizdek, pozytywkę, skrzypiące drzwi, garnek, możesz też klasnąć, tupnąć, zapukać w drzwi, szybę. Zasłoń maluchowi apaszką, szalem oczy. Niech odgadnie co do za dźwięki.
Zabawa rozwija percepcję słuchową i uwagę słuchową.
SPACER Z DŹWIĘKAMI
Przygotuj muzyczkę i zaproponuj dziecku spacer z dźwiękami. Poproś, by maluch wyobraził sobie plażę. Zdejmujemy buty i chodzimy po miłym, piaszczystym podłożu, nasze stopy opływa miłym piasek, słyszymy szum morza, fale odbijające się o molo. Jest ciepło, miło, przyjemnie. Można na chwile położyć się na plaży, zanurzyć dłonie w piasku. Wystawiamy buźkę do słońca. Następnie wędrujemy po leśnej ścieżce, czyli trzeba uważać na kamyczki, szyszki, patyczki, chodzimy na palcach. Wsłuchujemy się w śpiew ptaków. Gdzie jeszcze zabierzesz na spacer swojego malca? Może wspinaczka górska, albo na łąkę. Przyłącz się do zabawy. A może zaprosisz znajomych z dziećmi i zachęcisz do wspólnej muzycznej zabawy.
Na zakończenie…
Prawdopodobnie żaden z języków, jakie możemy opanować, nie jest tak uniwersalny jak muzyka. Dawanie dzieciom okazji do uczestnictwa w zabawach muzycznych, tanecznych, to szansa na wszechstronny rozwój.
Copyright© psycholog Anna Roguska (Chrzan), www.psychologdladziecka.pl
Artykuł ukazał się także: na stronie www.gene-racja.pl oraz jako broszurka dołączony do płyty „Usypiam z piosenką” wydawnictwa 4BNB.
