W życiu każdej rodziny, prędzej czy później, pojawia się temat seksualności. U prawidłowo rozwijających się dzieci, między 6. a 18. miesiącem życia zwykle występuje masturbacja a u osobników płci męskiej samoistne wzwody. Obserwacja zarówno małych chłopców, jak i dziewczynek wskazuje, że pobudzenie narządów płciowych sprawia im przyjemność. U dzieci wychowywanych zgodnie z ich posiadaną płcią, około 3 roku życia pojawia się pełna identyfikacja płciowa. Dostrzegając to dorośli stosunkowo często są poruszeni, zaniepokojeni czy zażenowani. Nie bardzo wiedzą, jak się zachować.
Seksualność to bardzo szerokie pojęcie dotyczące istoty ludzkiej w całej jej złożonej naturze, od chwili poczęcia, poprzez całe życie, aż po późną starość. Wyraża się całym wachlarzem zachowań i fundamentalnych potrzeb, które zmieniają się w trakcie dojrzewania i w ciągu całego dorosłego życia.
Osobą, która jako pierwsza zaczęła mówić o seksualności dzieci i badać jej rolę w rozwoju osobowości był Zygmunt Freud. Na początku XX wieku, w epoce naznaczonej purytanizmem, jego teorie były mocno krytykowane. Jednak współcześnie, aby zrozumieć na czym polega rozwój dzieci, między innymi odwołujemy się nadal do teorii stworzonej przez Freuda i jego pojęć takich jak fazy: oralna, analna, falliczna, latencji, genitalna czy kompleks Edypa/Elektry.
Mały człowiek buduje podwaliny swojej seksualności najpierw i przede wszystkim na łonie rodziny, w swoich stosunkach i relacjach z rodzicami.
Seksualność dziecka różni się pod wieloma względami od seksualności człowieka dorosłego, zarówno w sferze psychicznej, jak i fizycznej. Pamiętajmy, aby nie mylić tego, co wiemy my, jako ludzie dorośli o seksualności i tego, w jaki sposób ją przeżywamy, z tym, co obserwujemy u dziecka.
Seksualność dziecka ewoluuje w takim samym stopniu, jak wszystkie inne elementy rozwoju fizycznego, poznawczego, psychicznego i społecznego.
Temat seksualności dziecka pojawia się jeszcze przed jego urodzeniem. Kiedy tylko rodzice postanawiają mieć dziecko, w ich wyobraźni powstaje jego obraz. Często pojawiają się pytania, czy będzie to chłopczyk czy dziewczynka. Dzięki obecnemu poziomowi rozwoju medycyny i ultrasonografii na bardzo wczesnym etapie rozwoju dziecka, jesteśmy w stanie określić jego płeć. Na tym właśnie etapie rozpoczyna się kształtowanie tożsamości i identyfikacji płciowej. Poprzez nadanie dziecku płci męskiej lub żeńskiej, najpierw poprzez świadomość rodzica, a następnie po urodzeniu, poprzez nadanie płci metrykalnej (zgodnie z wyglądem zewnętrznych narządów płciowych) następuje proces społecznego wychowywania dziecka do funkcjonowania w odpowiedniej roli płciowej.
W kolejnych częściach, opowiemy Wam o rozwoju płci w okresie płodowym, w jaki sposób po urodzeniu określana jest płeć, o rozwoju psychoseksualnym dzieci i młodzieży, a także o zaburzeniach z obszaru seksualności.
Danuta Wieczorkiewicz – psycholog, seksuolog
Agnieszka Stachowicz
