Strata bliskiej osoby w wyniku samobójstwa powoduje cierpienie, wywołuje zazwyczaj poczucie winy i często spotyka się z niezrozumieniem w społeczeństwie. Doświadczane objawy po tego typu stracie są tak kompleksowe i wywierają tak znaczący wpływ na życie bliskich, że wielu autorów uważa, iż mają one wymiar traumy, urazu psychicznego, zagrażającego zdrowiu i życiu, które prowadzą do głębokich zmian w funkcjonowaniu człowieka.
Postwencja (postvention, czyli działanie po incydencie) to skoordynowane wszechstronne działania i programy mające na celu asystowanie tym, którzy stracili kogoś bliskiego w wyniku samobójstwa. Pojęcie to zostało zdefiniowane w 1972 r przez Edwina Shneidmana. Jednym z elementów takiego działania mogą być grupy wsparcia, bo nich mowa, mają na celu zapewnienie poczucia wsparcia, wspólnoty i przynależności. Spotkania te są miejscem do wyrażania uczuć pojawiających się w odpowiedz na stratę, tęsknotę, niezrozumienie społeczne. Osoby z bagażem doświadczeń po samobójczej śmierci bliskiej osoby, często czują lęk, mają skłonności do zaburzeń depresyjnych i towarzyszącego im uczucia beznadziei. U osób tych możemy zauważyć brak motywacji i celów życiowych, mogą im towarzyszyć trudność z odczuwaniem radości i przyjemności. Spotkania z innymi uczestnikami grupy wsparcia dają wiedzę na temat żałoby i współistniejących objawów a w konsekwencji pozwalają na odzyskanie kontroli. Samobójstwo jest zdarzeniem obarczonym dużą dozą stygmatyzacji. Osoby po doznaniu traumatycznego przeżycia jakim jest samobójstwo osoby bliskiej często są narażone na krytyczne opinie innych. Poczucie wstydu sprawia, że nierzadko osoby te nie chcą rozmawiać o swoich doznaniach. Przeżycia są tak silne, że wzbudzają potrzebę wyłączenia się i wyciszenia emocji, co może wiązać się z unikaniem aktywności życiowych i relacji. Warto to uszanować ale też być czujnym. Zdarza się, że osoby będące w żałobie, po śmierci nagłej i tragicznej mogą sprawiać wrażenie dobrze funkcjonujących. Utrzymywanie pogodnej fasady jest desperacką próbą przywrócenia normalności i równowagi w życiu. W terminologii suicydologicznej używa się terminologii – „osieroceni, warto mieć świadomość i pamiętać, że „osieroceni” to nie tylko rodzice ale też rodzeństwo i bliscy znajomi. Działania grup wsparcia służą wzmocnieniu relacji z innymi osobami i przywróceniu sensu życia. Zdaniem wielu znawców procesu żałoby pozytywnym zmianom sprzyja otwarte wyrażanie smutku, brak tajemnic wokół samobójczej śmierci, zrozumienie i empatia a także akceptacja odmienności w przeżywaniu żałoby.
Nie bójmy się osób, które w straciły kogoś bliskiego w wyniku śmierci samobójczej, bądźmy uważni i pomocni.
Autor: Renata Chronowska, psycholog
Ryzyko samobójstwa u młodzieży, Agnieszka Gmitrowicz, Marta Makara-Studzińska, Anita Młodożeniec
