Logopedia – kojarzy się przede wszystkim z mową, a ściślej – z wymową… z ćwiczeniami przed lustrem, z usprawnianiem języka, ust, z nauką prawidłowego oddechu , z korygowaniem wad wymowy głównie u dzieci w wieku przedszkolnym lub wczesnoszkolnym. Tymczasem są to tylko wybrane elementy tej dość obszernej i różnorodnej dziedziny wiedzy, ściśle powiązanej z terapią. Jest więc logopedia skierowana i do dzieci i do dorosłych, i do niemowląt i do przedszkolaków, i do osób mówiących i niemówiących, i do tych, u których rozwój mowy przebiegał prawidłowo i do tych, u których z różnych względów był zaburzony .
Zacznijmy więc przegląd działań logopedycznych od tych najmłodszych, którzy do logopedy trafiają najczęściej. Logopeda czuwa nad tym, aby rozwój mowy przebiegał prawidłowo i terminowo – jeśli pojawia się opóźnienie, zadaniem logopedy jest tak stymulować mowę dziecka, aby je wyrównać. Tak więc logopeda ćwiczy nie tylko wymowę (artykulację), lecz także pracuje nad rozbudowywaniem słownictwa, nad właściwym używaniem słów zgodnie z ich znaczeniem, nad gramatyką, nad rozumieniem mowy, które jest kluczowe dla jej prawidłowego rozwoju. U dzieci, u których mowa się nie rozwinęła i nie potrafią one porozumiewać się ze światem za pomocą słów, najważniejszą kwestią jest nauczenie komunikowania – to także zadanie dla logopedy. W tym zakresie z pomocą przychodzi alternatywna komunikacja, czyli różne sposoby zastępowania słów, czy to za pomocą gestów, czy specjalnych zeszytów do komunikowania się, zawierających zdjęcia lub obrazki, dzięki którym dziecko może zakomunikować właśnie czego w danym momencie potrzebuje. Zadaniem logopedy jest także czuwanie nad prawidłową pracą aparatu artykulacyjnego. Stąd zainteresowanie wadami zgryzu, jedzeniem, stąd częste pytania kierowane do rodziców o to, co dziecko je i w jaki sposób je? Czy potrafi odgryzać, prawidłowo żuć i przełykać pokarm, czy potrafi pić lub wypluwać płyny. Jeśli te funkcje są zburzone, praca nad ich przywróceniem jest bardzo istotna. Nie zapominajmy też o logopedii najmłodszych, u których najczęściej pracuje się nad prawidłowymi odruchami niemowlęcymi , nad nauką ssania, nad właściwym karmieniem.
Obszarem logopedycznym wspólnym i dla dzieci i dla młodzieży i dla dorosłych jest terapia jąkania. Do gabinetów logopedycznych specjalizujących się w pracy nad niepłynnością mówienia trafiają osoby z każdej grupy wiekowej, choć oczywiście, tak jak w przypadku innych zaburzeń , najlepiej rozpoczynać terapię jak najwcześniej. Osoby jąkające się także pozostają pod opieką logopedów, którzy w przypadku tego zaburzenia, korzystają w swojej pracy z technik relaksacyjnych, ćwiczeń fonacyjnych, czy pracy z echo korektorem. Uczą swoich pacjentów właściwego oddechu i umiejętnego rozpoczynania wypowiedzi.
A co z dorosłymi? Głównie do nich skierowane są zagadnienia logopedii artystycznej, skupiającej się na emisji głosu, pracy nad dykcją, nad wyraźną, płynną i estetyczną mową. Korzystają z niej osoby na co dzień pracujące głosem, czyli m.in. aktorzy, piosenkarze , prezenterzy radiowi i telewizyjni. Logopeda pomaga także dorosłym osobom po wypadkach, u których mowa zaniknęła ze względu na uszkodzenia neurologiczne, spowodowane traumatycznym przeżyciem lub mechanicznym uszkodzeniem mózgu. W tym przypadku pracuje się nad przywracaniem umiejętności mówienia, posługiwaniem się prawidłowymi konstrukcjami gramatycznymi oraz nad właściwym działaniem aparatu artykulacyjnego.
W każdym z powyższych przykładów logopedia pomaga sprawniej, lepiej i celniej przekazywać informacje od siebie na zewnątrz. Tym samym przyczynia się do budowania więzi międzyludzkich i relacji społecznych, czyli czegoś, co jest niezbędne do szczęśliwego, pełnego i udanego życia!
Autorka: Natalia Tlałka, Logopeda
