W psychologii termin autodestruktywność jest jednym z bardziej złożonych i wieloznacznych zagadnień. Odnosi się bowiem do szerokiego spektrum intencjonalnych i dowolnych zachowań, które zagrażają zdrowi lub życiu. Zachowania te w kategoriach behawioralnych różnią się m.in. pod względem: szkodliwości, intencjonalności, świadomości, powszechności, kulturowego przyzwolenia oraz dystansu psychologicznego i czasowego pomiędzy działaniem, a jego negatywnymi konsekwencjami (Suchańska, 2001). Wśród zachowań autoagresywnych możemy wyróżnić:
- Bezpośrednie zachowania autoagresywne, które wiążą się z uszkadzaniem tkanek, zamiar, który temu towarzyszy, jest zwykle jasny, a wyrządzona krzywda jest natychmiastowa, np.
- przecinanie, przypalanie, nakłuwanie skóry,
- uderzanie się,
- rozdrapywanie ran,
- wyrywanie włosów
- ciężkie okaleczenia ciała, twarzy, genitaliów, które wymagają nałożenia licznych szwów
- próby samobójcze (np. przedawkowanie narkotyków, leków, skok z dużej wysokości).
- Pośrednie zachowania autoagresywne, których skutki kumulują się i częściej są odroczone niż natychmiastowe, np.
- nadużywanie alkoholu, substancji psychoaktywnych, substancji wziewnych (np. kleju, benzyny),
- nadużywanie lub niewłaściwe przyjmowanie leków psychotropowych bez uzgodnienia z lekarzem,
- zaburzenia odżywiania (anoreksja, bulimia, kompulsywne objadanie się, nadużywanie środków przeczyszczających lub moczopędnych),
- podejmowanie ryzykownych zachowań seksualnych (np. seks z nieznajomym, seks bez zabezpieczeń),
- podejmowanie innych ryzykownych zachowań (np. chodzenie wysoko po dachu bez żadnych zabezpieczeń, przechodzenie między szybko jadącymi autami) (Walsh, 2014).
Należy mieć jednak na uwadze, że przedstawione powyżej przykłady bezpośrednich i pośrednich zachowań autodestruktywnych nie wyczerpują w pełni tego zagadnienia. Niestety osoby podejmujące akty samouszkodzeń mają dużą inwencję i wymyślają coraz to nowe sposoby samouszkodzeń.
Bibliografia:
Walsh, B.W. (2014). Terapia samouszkodzeń. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Autor: Ewelina Grela, psycholog
