Statystyki – samobójstwa dzieci i młodzieży [1]
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) w swoim pierwszym raporcie poświęconym wyłącznie kwestii samobójstw z 2014 roku – Preventing Suicide. A global imperative – przedstawia zatrważające statystyki: co 40 sekund gdzieś na świecie ktoś popełnia samobójstwo. Czas ten w 2020 roku ma się skrócić do 22 sekund, a liczba osób próbujących popełnić samobójstwo – wzrosnąć 10-20 krotnie. Rok 2001 był przełomowy pod względem liczby ofiar samobójstw (849 000): łącznie była ona większa niż liczba ofiar przemocy (500 000) i wojen (230 000). W większości krajów europejskich roczna liczba ofiar samobójstw jest większa niż ofiar wypadków samochodowych.
Szczególną uwagę przykuwają dane dotyczące samobójstw najmłodszych. Według WHO samobójstwo stało się drugą najczęstszą przyczyną śmierci wśród osób w wieku 15-29 lat. Statystycznie odsetek samobójstw rośnie wraz z przedziałem wiekowym. Tym bardziej niepokojący jest fakt, że w ostatnich latach coraz więcej coraz młodszych osób odbiera sobie życie – mówi się wręcz o zjawisku odmładzania struktury samobójstw. Według WHO, 10 – 20 % dzieci na świecie cierpi na jedną lub więcej umysłową chorobę lub ma problemy z zachowaniem. Każdego roku 8,3% populacji amerykańskiej nastolatków cierpi z powodu depresji. Jeden na pięciu przyznaje, że ma myśli samobójcze.
W rodzinach 20-50% u dzieci i nastolatków cierpiących na depresję już wcześniej występowały jej przypadki.
W Polsce pomiędzy 2012 a 2014 rokiem odsetek samobójstw wśród osób do 24 roku życia wzrósł 1,7 raza (z 1271 do 2213), a odsetek samobójstw w ogóle – 1,5 raza (z 4177 do 6165). Dane te mogą być jednak niepełne – nieczęsto próby samobójcze są zatajane, a śmierć samobójcza zgłaszana jako nieszczęśliwy wypadek. Jak podkreśla Andrzej Zwoliński: „według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) stosunek prób samobójczych do dokonanych samobójstw wynosi 15:1. Oznacza to, że w Polsce dokonuje zamachu na swe życie nawet 6 tys. dzieci i nastolatków rocznie” (2012, s. 186).
Czynniki ryzyka
Samobójstwo jest zjawiskiem wielowymiarowym. Na występowanie zachowań samobójczych ma wpływ splot różnych czynników (genetycznych, biologicznych, socjologicznych, psychologicznych i środowiskowych), jak izolacja społeczna, niski status socjo-ekonomiczny czy przebieg chorób psychicznych i somatycznych.
Aleksandra Rajewska-Rager jako czynnik dominujący wyróżnia występowanie zaburzeń psychicznych (głównie psychotycznych, depresyjnych): zaledwie 10-30% prób samobójczych podejmowanych było przez osoby, które nie cierpiały na żadną chorobę psychiczną (2015, s. 478). Dysfunkcyjność rodziny jest uznawana za jeden z czynników ryzyka zwiększających prawdopodobieństwo wystąpienia prób samobójczych, jednak jak stwierdza Marta Makara-Studzińska: „czynnik ten nie jest decydujący, a problem może dotyczyć młodzieży ze wszystkich środowisk i warstw społecznych” (2013, s. 76). Duże znaczenie może mieć też występowanie zachowań samobójczych w przeszłości czy nawet kontakt z zamachem samobójczym innej osoby.
Julia Krzesicka i Marta Soczewka
Przypisy: [1] Więcej danych dotyczących samobójstw globalnie można znaleźć na stronie WHO: http://www.who.int/mental_health/prevention/suicide/suicideprevent/en/. Statystki dotyczące samobójstw w Polsce prowadzi Policja: http://www.statystyka.policja.pl/st/wybrane-statystyki/samobojstwa.
