Przemoc rówieśnicza. Przebieg zjawiska

Przebieg:

Przemoc rówieśnicza często rozpoczyna się dość niewinnie. Plotki, wyśmiewanie, długotrwałe nękanie, izolowanie psychiczne dziecka… bywają lekceważone przez nauczycieli, rodziców, otoczenie. Dużo łatwiej dostrzegalna jest przemoc fizyczna. Doktor Hanna Rylke, psycholog i inicjator programów przeciwdziałania przemocy rówieśniczej w szkołach uważa, że zachowania występujące w szkołach są odzwierciedleniem postaw wyniesionych z domu. Mimo że nie występuje w nich przemoc fizyczna, dochodzi do aktów znęcania psychicznego, przez co dziecko czuje się niedowartościowane, gorsze. W szkole znajduje kogoś w kim może wzbudzić podobne uczucia.[1]

Jednym z istotnych faktów godnych zaprezentowania wśród mechanizmów zaistniałych w zjawisku przemocy psychologicznej jest wiara oskarżonego w czyny, których nie dokonał. Opiera się to na kreowaniu karier dewiacyjnych[2], opisywane przez Lemerta[3]. Według autora teorii jedną z konsekwencji istnienia kontroli społecznej jest nadawanie niektórym jednostkom etykiet dewiantów, co znajduje wyraz w zmianie postaw otoczenia wobec jednostki. Dochodzi do dewiacji wtórnej, podczas której jednostki przystosowują się do życia z naznaczeniem.

Przyjrzyjmy się jak dokładnie wygląda przebieg pojawienia się zjawiska przemocy rówieśniczej:

Pierwszym czynnikiem przebiegu prezentowanego zjawiska jest konflikt. Z wyżej wymienionych przyczyn pojawia się napięcie, które nierozpoznane lub nierozstrzygnięte może spowodować mobbing/ bullying. Działania o charakterze prześladowania początkowo są subtelne. Oprawca w każdej chwili może się wycofać, a ofiara nie dostrzega jeszcze problemu. Zjawisko rozprzestrzenia się, aż zaczyna być zauważalne przez otoczenie. Pojawia się błąd oceny, za całość sytuacji wini się ofiarę zamiast właściwego oprawcy. Wina przypisywana jest indywidualnym cechom ofiary. Następuje powolne obniżanie statusu i pozycji ofiary. Pojawia się stres, niepokój, obniżona samoocena. Osoba naznaczana zaczyna popełniać błędy lub wierzy, że staje się ofiarą. Dochodzi do wykluczenia – co często skutkuje eliminacją niechcianej jednostki. Następuje jej degradacja statusu[4]. Dochodzi do wyczerpania nerwowego, myśli samobójczych, trudności z wypełnianiem obowiązków szkolnych, poczucia bezradności, lęku. Ostatnią fazą dłuższego prześladowania jest wykluczenie z codziennych obowiązków struktury.[5] Osoba z powodu dolegliwości psychicznych może mieć problemy w ponownym, pełnym przystosowaniu się do życia w społeczeństwie[6].

Śledząc fazy stawania się ofiarą przemocy rówieśniczej można dokładniej sprecyzować przyczyny tego zjawiska. Mogą być one różnorodne. Dokładnie zaprezentowane zostaną w następnej części.

Marta Soczewka