Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) szacuje, że na świecie na depresję cierpi 10 procent populacji. Nie tylko dorośli chorują na depresję. Zaburzenia depresyjne według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) występują u 0,3% dzieci w wieku przedszkolnym, 2% dzieci w szkole podstawowej, 4-15% młodych w wieku 13-18 lat. U starszej grupy nastolatków zaburzenia te występują równie często jak u osób dorosłych. W okresie adolescencji częściej chorują dziewczęta, podczas gdy u dzieci częstość występowania zaburzeń depresyjnych jest podobna w grupie chłopców i dziewczynek.
Rozpoznanie depresji w okresie dzieciństwa i młodości bywa trudne, chociażby ze względu na podobieństwo objawów do zachowań charakterystycznych dla okresu dojrzewania. Przejawy depresji w okresie dzieciństwa i młodości są często niedojrzałe, nie są silnie charakterystyczne, przypominają przejawy innych stanów i zaburzeń… Na depresje cierpieć może każdy, warto mieć oczy szeroko otwarte i nie lekceważyć pierwszych objawów.
Depresja powstaje na skutek współdziałania predyspozycji genetycznej, kondycji fizycznej organizmu człowieka oraz zewnętrznych stresorów, np. trudnych doświadczeń czy wydarzeń życiowych. Obecnie uważa się, że obraz kliniczny depresji dziecięcej i młodzieńczej nie różni się od depresji osób dorosłych, choć czasem ekspresja objawów może ulec zmianie.
Niezależnie od wieku, za podstawowe objawy depresji uważa się:
- Przewlekłe poczucie smutku i przygnębienia;
- Niemożność cieszenia się życiem i rzeczami, które wcześniej sprawiały przyjemność. Czasem pojawić się może ogólne zobojętnienie emocjonalne;
- Poczucie zmęczenia, wyczerpania, utraty energii.
Diagnoza depresji wymaga wystąpienia jednego z trzech wyżej wymienionych objawów oraz dodatkowo następujących objawów:
- Zaburzeń toku myślenia, np. spowolnienie, zahamowanie myślenia, mutyzm (brak kontaktu werbalnego);
- Zaburzenia treści myślenia, np. myśli natrętne, automatyzmy psychiczne;
- Zachowania samobójcze;
- Zaburzenia snu, np. płytki i przerywany sen, częste budzenie się w nocy, przedwczesne budzenie się bez możliwości ponownego zaśnięcia, nadmierna senność w ciągu dnia;
- Zaburzenia aktywności ruchowej, np. spowolnienie ruchowe;
- Zaburzenia łaknienia i masy ciała, np. osłabione lub wzmożone łaknienie;
- Objawy lub zaburzenia lękowe.
Diagnoza depresji wymaga utrzymywania się objawów co najmniej przez 2 tygodnie.
Obraz depresji u dzieci:
- Drażliwy nastrój jest nastrojem dominującym;
- Brak oczekiwanego przyrostu masy ciała;
- Wyraźne depresyjne zaburzenia myślenia, np. „Jestem głupi”, „Nic nie potrafię”;
- Mogą pojawić się liczne skargi somatyczne, np. ból głowy, bóle brzucha itp.;
- Może pojawić się pobudzenie psychoruchowe;
- Mogą pojawić się zachowania agresywne;
- Izolacja społeczna oraz wycofanie;
- Plany samobójcze u dzieci rzadziej prowadzą do śmierci, ale myśli o śmierci, pragnienie, aby zasnąć i już nigdy się nie obudzić, myśli o konkretnych sposobach odebrania sobie życia czy tendencje samobójcze wcale nie są rzadkie.
U 40-70% dzieci i młodzieży z depresją współwystępują inne zaburzenia psychiczne. Najczęściej są to:
- Zaburzenia zachowania;
- Zaburzenia lękowe;
- Dystymia, czyli przewlekła, trwająca co najmniej 1 rok u osób w okresie rozwojowym depresja o słabym nasileniu, niespełniająca kryteriów „dużej depresji”;
- Nadużywanie substancji psychoaktywnych.
Depresja zaliczana jest do zaburzeń afektywnych jednobiegunowych. Oznacza to, że głównym obszarem, którego dotyka są emocje. Dochodzi do obniżenia nastroju, spadku poczucia własnej wartości. Osoby chorujące na depresję charakteryzuje brak chęci do działania, pesymizm. Występują również objawy somatyczne – bezsenność, brak apetytu.
