Jak zrozumieć? Społeczny odbiór samouszkodzeń

Samookaleczenie może pełnić w rodzinie, podobne jak i w życiu jednostki, różne funkcje. Może odzwierciedlać trudności i napięcia w relacjach rodzinnych, a mimo to sprowadzać problem zaburzenia bądź winy do jednostki, która się uszkadza.

Oto najczęstsze reakcje dorosłych w kontakcie z osobą okaleczającą się:

  • Duże współczucie i pełne emocji wsparcie – reakcja wynikająca z chęci ratowania dziecka i udzielenia mu pomocy za wszelką cenę; polega też na chęci podjęcia szybkiej interwencji i wpłynięcia na młodą osobę tak, aby jak najszybciej zaprzestała samouszkodzeń.
  • Przerażenie i strach – reakcja wynikająca z przekonania, że samookaleczenia są zachowaniem zagrażającym życiu i zdrowiu.
  • Potępienie, zawstydzanie, groźby – reakcja, której podstawą jest złość; często wynika ona z przekonania, że zachowanie autoagresywne jest nielogiczne; niekiedy reakcja taka wynika z połączenia lęku i bezradności wobec zachowań młodej osoby.
  • Szok, unikanie – reakcja, która powoduje, że inni starają się „nie zauważać” okaleczania, rodzice i wychowawcy unikają rozmowy z dzieckiem na ten temat; wynika z chęci ochrony siebie w związku z silnym poczuciem dezorientacji.

Żadna z tych reakcji nie jest zbyt pomocna. Ich nieskuteczność wynika głównie z tego, że towarzyszą im bardzo silne emocje. W sytuacji, gdy okaleczenia są związane z emocjami dziecka, dodatkowe podsycanie napięcia przez emocje rodziców czy otoczenia nie służy poszukiwaniu konstruktywnych rozwiązań.

Bibliografia: Walsh, B.W. (2014) Terapia samouszkodzeń. Kraków: UWJ

Autorka: Renata Chronowska – psycholog